von mas 05.06.2025 18:31 Uhr

L davegnir del ladin

L davegnir del ladin: n lengaz, sia jent e la endesfides per l davegnir – Te Majon di Fascegn na scontrèda interladina per rejonèr de lengaz standard e de sia doura per la soravivenza di idiomes de mendranza

Cie é pa n standard te n lingaz? Storia, endesfides, aspetatives y davegnì dl ladin”, chest l é l titol de la scontrèda-laboratorie perveduda ai 6 de jugn del 2025, pean via da mesa les 10 dadoman, te senta del Istitut Cultural Ladin “majon di fascegn”, a Sèn Jan.

Sarà na dì de lurieres olache vegnarà spiegà che che l é n lengaz standard, la rejons de n aer un soraldut per i lengac de mendranza e la storia del standard ladin cognosciù ence desche ladin dolomitan.

Canche se rejona de ladin no se se referesc aboncont a na varianta soula. L ladin rejonà te la valèdes ladines del Sela l é metù adum da n muie de idiomes – fascian, fodom, badiot, gherdener, ampezan – e adertura da sotvariantes de valèda – brach, moenat, cazet, mareo e coscita inant. L ladin purampò à reijes comunes che porta a se entener un co l’auter e a lejer anterite n idiom soul. Se trata de na polinomia che l é na gran richeza a livel de rejonèdes, paroles e sons; melaur che, ben segur, no va perdù.

Tel medemo temp aboncont, acioche n lengaz picol desche la ladin posse soraviver, fèsc besegn che l sie stravardà e tegnù adum da n lengaz unich, desche n dir da n ciapel bel gran che l tegn ite e l stravèrda duta chesta variantes: te la linguistica se ge disc “lingua tetto” per talian, o “Dachsprache” per todesch. Se trata apontin de n lengaz standard, durà demò tel scrit, te chel che duc chi che rejona la desvaliva variantes, ladines te chest cajo, i se recognosce, soraldut canche sie lengaz l vegn durà fora da la valèdes, sun scartabie, te papieres ofizièi che tol ite duc i ladins, opuramenter canche se se ouc a autoritèdes a livel regionèl o nazionèl, o ence amò più dalonc.

La scomenzadiva la é averta al personal de la istituzions ladines, ai giornalisć, a la Fondazion Dolomites Unesco, ai raprejentanc de Euregio e Eusalp, ai operadores linguistics de la publica aministrazions, ai ensegnanc de la scola ladines, ai joegn – davegnir del ladin -, e a duc i enteressé.

Jetzt
,
oder
oder mit versenden.

Es gibt neue Nachrichten auf der Startseite